Równaj do najlepszych. O łódzkich przodownikach pracy

Tytuł: Równaj do najlepszych. O łódzkich przodownikach pracy
10 lipca – 30 sierpnia 2012
Komisarz: Beata Kamińska
Współpraca: Andrzej Jankowski
Miejsce: holl

Wystawa jest kolejną ekspozycją czasową zorganizowaną w ramach cyklu prezentacji pt: ”Reportaż z miasta” obrazujących różne aspekty życia społecznego w czasie PRL-u. Temat wystawy osadzony jest w realiach Łodzi z czasów Polski Ludowej i przedstawia łódzkich przodowników pracy. Zamierzeniem autorów wystawy jest przybliżenie zwiedzającym zjawisk i procesów społecznych, gospodarczych i politycznych, które składały się na fenomen współzawodnictwa pracy.

Ruch współzawodnictwa pracy narodził się w Związku Radzieckim. W Polsce zapoczątkował je w 1947 roku Wincenty Pstrowski – górnik pracujący w kopalni węgla kamiennego „Jadwiga” w Zabrzu. 27 lipca 1947 roku wystosował on list otwarty do górników ( opublikowany w „Trybunie Robotniczej”) wzywający do współzawodnictwa pracy i przekraczania norm. Wierzył, że w ten sposób zostanie przyspieszona odbudowa zniszczonej Polski. Do historii przeszło jego hasło: "Kto wyrąbie więcej niż ja?".

Ideą ruchu współzawodnictwa było przekroczenie w określonym czasie planowanej ilości wykonanej pracy. Tytuł przodownika pracy przyznawany był początkowo pracownikom fizycznym później znacznie rozszerzono grono uhonorowanych tym tytułem i przodownicy pracy pojawiali się we wszystkich gałęziach przemysłu.

Przodownicy pracy mieli stać się awangardą klasy robotniczej. Mieli oni szczególne znaczenie podczas realizacji Planów Rozwoju Gospodarczego czy Budowy Podstaw Socjalizmu na początku lat 50-tych XX wieku. Byli szczególnie uznanymi i honorowanymi obywatelami polskimi. Dowodem na to jest zapis w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z 1952 roku, Art. 14 paragraf 2 „Przodownicy pracy otoczeni są powszechnym szacunkiem narodu”. Przodownicy pracy mieli być nowymi bohaterami i wzorcem do naśladowania.

Za swoje poświęcenie i pracę ponad normę najlepsi w zawodzie mogli liczyć m.in. na premie uznaniowe, dodatki do pensji, nagrody rzeczowe czy bezpłatne wczasy. Ustanowiono specjalne odznaczenia i określono skomplikowany tryb ich przyznawania. Nazwiska najlepszych publikowano w prasie, przodownicy pracy zapraszani byli do Belwederu, otwierali pochody pierwszomajowe. Od 1972 roku postanowiono, by w każdym województwie zostały założone Księgi Ludzi Zasłużonych, gdzie każdego roku, przed 22 lipca wpisywane były nazwiska osób, których zalety „umysłu, serca i woli pozostawiają trwały, nieprzemijający ślad na wyznaczonej przez PZPR historycznej drodze socjalistycznego budownictwa”.

Łódź, podobnie jak inne ośrodki przemysłowe w Polsce Ludowej, również stała się miejscem intensywnego propagowania idei współzawodnictwa pracy. Najbardziej znaną przodowniczką w naszym mieście była Wanda Gościmińska, odznaczona Orderem Budowniczych Polski Ludowej, posłanka na Sejm PRL. Jak sama mówiła, w fabrykach był surowiec a nie było rąk do pracy. Maszyny nie mogły stać bezczynnie, ktoś musiał być pierwszy.

Na naszej ekspozycji przedstawiony został materiał ikonograficzny i archiwalne dokumenty wraz z odpowiednim komentarzem w celu zobrazowania rozwoju współzawodnictwa pracy i przybliżenia ówczesna rzeczywistość. Są to m.in. odznaczenia i legitymacje, dyplomy uznania, proporce i plakaty propagandowe. Na wystawie znalazła się też Księga Honorowa Przodowników Czynu Produkcyjnego w Łodzi z lat 70-tych XX wieku do której wpisywano z imienia i nazwiska najlepszych pracowników.