Medal z okazji 100. rocznicy urodzin Artura Rubinsteina

Obiekt: medal upamiętniający setną rocznicę urodzin Artura Rubinsteina
Sygnatura: MHMŁ/NM/1383
Czas powstania: 1987 rok
Technika: wybijanie
Materiał: tombak srebrzony
Wymiary: średnica 70 mm
Miejsce wykonania: Warszawa, Mennica Państwowa
Stan zachowania: dobry

W zbiorach Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Miasta Łodzi, wśród innych znakomitych eksponatów, znajduje się m.in. medal z 1987 r., upamiętniający setną rocznicę urodzin Artura Rubinsteina. Medal zaprojektowany przez znaną rzeźbiarkę-medaliera, Annę Beatę Wątróbską – Wdowiarską, został wybity w Mennicy Państwowej w Warszawie, w tombaku srebrzonym oraz w tombaku patynowanym (w obu wersjach materiałowych nakład wyniósł 400 egzemplarzy). Emitentem było Muzeum Historii Miasta Łodzi (obecnie Muzeum Miasta Łodzi).

Autorka, Anna Beata Wątróbska-Wdowiarska, jest jedną z najbardziej znanych polskich artystek zajmujących się medalierstwem. Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Oprócz medalierstwa zajmuje się też rzeźbą i projektowaniem monet, a jej prace można znaleźć w wielu kolekcjach muzealnych w kraju i za granicą oraz u osób prywatnych. Artystka często sięga do tematu portretu, w którym w znakomity sposób oddaje nie tylko rysy portretowanej osoby, ale też jej charakter. Przykładami mogą być portrety Samuela Becketta, Jerzego Kosińskiego,
Jana Matejki czy Marii Skłodowskiej-Curie.

Prezentowany medal należy do wczesnych prac artystki.

Awers przedstawia głowę Artura Rubinsteina w ujęciu frontalnym, pianista został sportretowany jako starszy mężczyzna. Po lewej stronie u dołu znajdują się inicjały autorki,
a w otoku widnieje napis: „ARTUR RUBINSTEIN 1887-1982-SETNA ROCZNICA URODZIN-MUZEUM HISTORII MIASTA ŁODZI”.

Na rewersie w otoku u góry znajduje się półkolisty napis: „FILHARMONIA ŁÓDZKA IM. ARTURA RUBINSTEINA / ŁODŹ –1987”, u dołu zaś faksymile podpisu pianisty. Warto zwrócić uwagę,
iż widniejąca pomiędzy napisami bryła budynku Filharmonii nigdy nie została zbudowana.

Żeby wyjaśnić, dlaczego na medalu znalazła się nieistniejąca konstrukcja architektoniczna, musimy cofnąć się nieco w czasie. W styczniu 1974 r. łódzki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich ogłosił zamknięty konkurs na projekt gmachu filharmonii, którego rozstrzygnięcie nastąpiło w maju, zwyciężył projekt inż. arch. Witolda Millo.

Architekt zaprojektował dwupiętrowy budynek o konstrukcji żelbetowej, na półtorametrowym cokole obłożonym granitem, z dwiema salami koncertowymi: dużą, wieloboczną na 1000 osób
i mniejszą, prostokątną na 500. Na parterze miały się znaleźć: biuro obsługi widzów, garderoby, pokoje dyrygentów i solistów, bufet dla pracowników, sale wystawowe, kawiarenka i księgarnia z wydawnictwami płytowymi. Druga księgarnia miała być w głównym hallu kasowym. Pierwsze piętro miały zająć: foyer dużej i małej sali, kawiarnia, bufety dla widzów,  sale recepcyjne, garderoby oraz sale wystawowe. Na drugim piętrze znalazły się garderoby oraz całe oprzyrządowanie techniczne. Ponadto w budynku przewidziano cztery windy.

Gmach miał stanąć początkowo w parku im. H. Sienkiewicza, później lokalizację przesunięto bliżej ul. Głównej (dziś Al. J. Piłsudskiego).

Rozpoczęcie budowy zaplanowano na lata 1976-1977, a zakończenie na rok 1980. Siedziba Filharmonii w takiej formie nigdy jednak nie powstała (najprawdopodobniej z uwagi na wciąż przekładane terminy budowy). Co ciekawe, przez wiele lat na trawniku po północnej stronie
al. J. Piłsudskiego, między ulicami H. Sienkiewicza i J. Kilińskiego leżał głaz narzutowy
z metalową tablicą z napisem: „W TYM MIEJSCU / ZOSTANIE WZNIESIONY / NOWY GMACH / FILHARMONII ŁÓDZKIEJ / GRUDZIEŃ 1981”. Głaz w końcu zniknął, a łódzcy filharmonicy znaleźli swoje miejsce w gmachu przy ul. Narutowicza, w którym koncertują do dziś.

Bibliografia:
1. (war.) „Rozstrzygnięto już konkurs. Nowy gmach Filharmonii Łódzkiej stanie w pobliżu parku Sienkiewicza.” w: „Express Ilustrowany” nr 107 (5347), 7.05.1974 r., s. 8.
2. B. Pellowska-Chudobińska „Filharmonia Łódzka-Historia”, http//www.filfarmonia.lodz.pl/PL/Historia/Default.aspx [dost. 08.02.2012]
3. K. Sobierajska „Łódzka Filharmonia” w: „Głos Robotniczy” nr 149 (9874), 1.07.1976, s. 3.
4. http://www.medalierstwo.com.pl/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=18&Itemid=26 [dost. 05.02.2016].
5. T. Bylicki „Sprawozdanie Gabinetu Numizmatycznego Mennicy Państwowej SA z działalności w 1998 roku” w: „Medale mennicy państwowej. Medals from  the Polish State Mint 1998”. Wyd. Mennica Państwowa SA, Warszawa 2002, s. 75-76.

Opr. Andrzej Jankowski