Szpada członka Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych

Przedmiot: szpada członka Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych należąca do Artura Rubinsteina
Numer inwentarzowy: MHMŁ/Mu/1824
Czas powstania: 1972 r.
Materiał: stal, złoto
Wymiary: długość 98 cm, klinga 79 cm, rękojeść 12, 5 cm, pochwa 84 cm
Data nabycia: 10.01.1991 r.
Sposób nabycia: dar Anieli Młynarskiej-Rubinstein
Wytwórnia: Arthus Bertrand Edit Belmondo S.C.
Kraj pochodzenia: Francja

W Muzeum Miasta Łodzi, w Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina, wśród zgromadzonych wielu pamiątek, orderów, medali, dyplomów i odznaczeń związanych z osobą wielkiego pianisty – Artura Rubinsteina, znajduje się niezwykle cenny i piękny eksponat. Jest nim szpada, którą artysta otrzymał, zgodnie z tradycją, od swoich przyjaciół, gdy został członkiem Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Szpada wykonana we Francji, w pracowni Arthus Bertrand Edit Belmondo S. C. (ojca znanego aktora Jeana-Paula Belmondo) prawdopodobnie według projektu żony – Anieli Młynarskiej-Rubinstein, trafiła do Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina jako dar od rodziny w 1991 roku i stanowi przepiękne dzieło sztuki.

Rękojeść szpady jest zwieńczona złotym ornamentem w kształcie kuli ziemskiej (o średnicy 4,5 cm), podtrzymywanej przez dwie dłonie. Na kuli zaznaczone są kontury kontynentów i miejsce urodzenia artysty – Łódź (mały brylancik). Pod kulą umieszczono złote litery tworzące imię i nazwisko artysty. Złoty kabłąk boczny ma kształt dwóch kluczy wiolinowych, połączonych ze sobą sercami. Nasadę rękojeści zdobi złota płytka, na której znajduje się tulipan i cztery rubiny w kształcie serc, symbolizujące cztery kraje, z którymi związany był wirtuoz: Polskę, Francję, Stany Zjednoczone oraz Izrael. Tulipan symbolizuje nagrodę, która przyznana została Arturowi Rubinsteinowi przez firmę RCA za wspaniałe nagrania dla tej wytwórni oraz przypomina o wyhodowanej w Holandii odmianie tulipana nazwanej na cześć artysty jego imieniem i nazwiskiem. Pod tulipanem widnieje również napis w języku francuskim: ”Nigdy mnie nie składaj”. Na pochwie szpady umieszczono gwiazdę Dawida.



Francuska Akademia Sztuk Pięknych (Académie des Beaux-Arts) założona w 1816 roku jest jedną z pięciu Akademii wchodzących w skład Instytutu Francuskiego -  towarzystwa naukowego  powstałego w 1795 roku. Obok niej do Instytutu należą: Akademia Inskrypcji i Literatury Pięknej – założona w 1663 r., Akademia Nauk – powstała w 1666 r., Akademia Nauk Moralnych i Politycznych – założona w 1795 r. oraz najstarsza z nich Akademia Francuska – założona w 1635 r. przez kardynała Armanda Jeana Richelieu za panowania króla Ludwika XIII.
Zostać członkiem Akademii to niezwykły honor i uznanie; jest to najwyższy zaszczyt jaki można uzyskać we Francji. Członków Akademii jest zawsze tylko 40, a ich kadencje są dożywotnie. Akademicy są jedynymi osobami, które mogą wybierać nowego członka po śmierci któregoś z nich. Swój  tytuł ”Nieśmiertelnych” zawdzięczają nadanej przez kardynała Richelieu dewizie figurującej na ich pieczęci: „Dla nieśmiertelności” (À limmortalité). Członkowie Akademii w czasie uroczystych posiedzeń noszą słynny „zielony uniform” z wyszywanymi zielonymi i złotymi liśćmi, który został zaprojektowany jeszcze w czasach Konsulatu. Istotnym elementem stroju jest szpada. Oficjalne przyjęcie nowego akademika przebiega zawsze bardzo uroczyście. Prezes, sekretarz generalny i jego zastępca przedstawiają zgromadzonym członkom i gościom nowego kandydata wygłaszając przemówienie zawierające szczegóły jego biografii oraz zasługi. Z kolei kandydat w swoim przemówieniu składa podziękowanie za wybór i wygłasza pochwałę swego poprzednika. Przemowa ta jest drukowana przez Akademię i zachowywana w archiwach.
W 1971 roku  najwybitniejsi przedstawiciele sztuk plastycznych i muzyki należący do Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, przyznali swoje członkostwo wybitnemu pianiście Arturowi Rubinsteinowi. Fotel akademicki Artur Rubinstein odziedziczył po szwajcarskim rzeźbiarzu Eduardo Sandozie, który z kolei otrzymał go po polskim pianiście Ignacym Paderewskim.



Sama uroczystość nadania pianiście członkostwa odbyła się 11 grudnia 1971 r. Na salę wprowadził Artura Rubinsteina kompozytor Emanuel Bondeville. Mowę powitalną wygłosił ówczesny prezes Akademii, architekt Jacques Carlu. Następnie, jak każe tradycja, głos zabrał nowy kandydat. W przemówieniu Artur Rubinstein wygłosił pochwałę dwóch swoich poprzedników.
Jako cudzoziemiec Artur Rubinstein został członkiem korespondentem Akademii. Po jego śmierci miejsce to zajął Richard Nixon.
Spośród Polaków do Grona Nieśmiertelnych, oprócz  Artura Rubinsteina, w 1997 roku dołączył reżyser Andrzej Wajda (na miejsce zmarłego włoskiego reżysera Federico Felliniego), a w 1999 roku reżyser i aktor Roman Polański (na miejsce zmarłego francuskiego reżysera Marcela Carné).

Opracowała: Aleksandra Kocik, Dział Zbiorów Muzeum Miasta Łodzi