400. rocznica śmierci Williama Szekspira

"Reszta jest milczeniem",
"Świat jest teatrem, aktorami ludzie"
"Życie jest to opowieść idioty, pełna wrzasku i wściekłości, nic nie znacząca"
"Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś"
"Być albo nie być, oto jest pytanie"
"Królestwo za konia"

Przywołane powyżej, to prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalne cytaty literackie na świecie. Wszystkie pochodzą z utworów Williama Shakespeare'a (1564-1616) – dramaturga wszech czasów, autora 38 dramatów i 154 sonetów, jak mówią szekspirolodzy lub, że był oszustem, marnym, niedouczonym aktorem, spekulantem (skupował zboże po niskich cenach, potem po zawyżonych sprzedawał) albo, że ...w ogóle nie istniał – według antyszekspirzystów. Mimo to do chwili obecnej jedynie sprzedaż Biblii przewyższa sprzedaż dzieł Shakespeare'a! Jest on uznawany za narodowego poetę Anglii, a badacze jego twórczości zwracają uwagę na jej bogactwo, różnorodność i wszechstronność — pisał tragedie i komedie, sonety i wiersze. Jego sztuki przetłumaczono na większość nowożytnych języków i do dziś są wystawiane na deskach teatrów na całym świecie. Na ich podstawie napisano ponad 400 scenariuszy filmowych — zekranizował je także wybitny japoński reżyser, Akira Kurosawa. To jego filmy: „Ran”, „Tron we krwi” i „Zły śpi spokojnie” często uznawane są za najlepsze filmowe adaptacje „Króla Leara”, „Makbeta” i „Hamleta” — sztuk, które nawet kilkaset lat po powstaniu mają wymiar uniwersalny, niosą wartości i diagnozę kondycji ludzkiej zrozumiałe na całym świecie.

Projekt "W płaszczu Prospera"; finał realizowany w ramach akcji "Dotknij teatru" w oparciu o dramat "Burza" W. Szekspira (2014-2015 r.)

W 2016 roku przypada 400. rocznica śmierci dramaturga ze Stratfordu, większość badaczy podaje 23 kwietnia jako datę dzienną, ale podobnie jak w przypadku jego narodzin (i całej biografii!) pewności nie ma. Z tej okazji jednak odbyło się i odbędzie jeszcze wiele wydarzeń kulturalnych i akcji społecznych. Wśród nich warto wymienić: wspólną akcję British Council oraz organizacji charytatywnej Voluntary Services Overseas (VSO), które od 6 stycznia (daty nawiązującej do sztuki „Wieczór Trzech Króli”) prowadzą kampanię „Shakespeare Lives - #PlayYourPart” („Szekspir żyje - odegraj swoją rolę”), która ma zachęcać internautów, by na Twitterze i Facebooku dzielili się ulubionymi cytatami z Shakespeare'a, ale też promować zbiórkę pieniędzy na edukację dzieci i trening nauczycieli z 16 najuboższych krajów na świecie. Ponadto Benedict Cumberbatch (odtwórca tytułowej roli w najnowszej, zrealizowanej przez BBC, wersji przygód Sherlocka Holmesa) pojawi się w kolejnych szekspirowskich rolach. W 2015 roku odbyła się już m.in. premiera „Hamleta” z jego udziałem, transmitowana przez kina niemal na całym świecie.
W planach obchodów tej wyjątkowej rocznicy znajdują się również: wielkie trasy brytyjskich teatrów, seria powieści inspirowanych Shakespeare'm autorstwa gwiazd literatury, a także ekranizacje, wznowienia i nowe inscenizacje jego sztuk. Jest więc w czym wybierać w drugim - w ciągu ostatnich trzech lat – Roku Szekspirowskim!

Warsztaty "Szekspir z kobiecej perspektywy" realizowane w 2016 r.

W Łodzi również z tej okazji odbyły się m.in. premiery takich sztuk jak: „Antoniusz i Kleopatra", (Teatr im. S. Jaracza, reż. W. Faruga, prem. 09.01.2016), „Juliusz Cezar” (Teatr Nowy im. K. Dejmka, reż. M. Wdowik, prem. 26.02.2016), „Miarka za miarkę” (Teatr Powszechny, reż. Paweł Szkotak 16.04.2016).

Warsztaty "Szekspir z kobiecej perspektywy" realizowane w 2016 r.

Tradycja wystawiania sztuk szekspirowskich w Łodzi jest bogata, archiwalne materiały dokumentujące te premiery znajdują się m.in. w Pracowni Teatru Muzeum Miasta Łodzi. Wpisując się w obchody zarówno 450. rocznicy urodzin (2014), jak i 400. rocznicy śmierci W. Shakespeare'a Pracownia Teatru zrealizowała kilka interesujących projektów w oparciu o zachowane archiwalia. Wśród nich warto przypomnieć projekt „W płaszczu Prospera”, rozpoczęty w 2014 roku, a sfinalizowany pokazem warsztatowym i kameralną ekspozycją w 2015 roku, w ramach ogólnopolskiej akcji Dotknij Teatru. Inspiracją do realizacji tego przedsięwzięcia stały się dwa kostiumy z 1947 roku, zachowane z pierwszej powojennej realizacji „Burzy” W. Shakespeare'a, wystawionej w Teatrze Wojska Polskiego (dziś Teatr im. S. Jaracza) w reż. L. Schillera, ze wspaniałymi dekoracjami W. Daszewskiego. Projekty kostiumów i scenografii do tej inscenizacji również znajdują się w zbiorach Pracowni. W bieżącym roku natomiast odbyły się warsztaty teatralne dla dorosłych i seniorów, zatytułowane „Szekspir z kobiecej perspektywy”, połączone z krótką prezentacją dokumentacji archiwalnej wystawień sztuk autora „Makbeta” w Łodzi. O szczegółach wspomnianych powyżej, inspirowanych utworami Shakespeare'a wydarzeń można przeczytać na stronie Muzeum: tu, tu i tu.

Projekty kostiumu Mirandy ze spektaklu "Burza" W. Szekspira autorstwa W. Daszewskiego (oraz zdjęcie aktorów w kostiumach), w oparciu o który prowadzone były warsztaty teatralne.

Źródła:
http://wyborcza.pl/1,75410,19534195,szekspir-forever-jak-swiat-i-polska-obchodza-400-rocznice.html#ixzz46XsUzRC4 (stan z dnia: 21.04.2016)
http://educover.pl/czasopismo/william-szekspir-geniusz-oszust/ (stan z dnia: 22.04.2016)

Ilustracja główna: Afisz do spektaklu "Burza" W. Shakespeare'a, Teatr Wojska Polskiego 1947, ze zbiorów Muzeum Miasta Łodzi

Opracowała: Katarzyna Kuropatwa-Pik (Pracownia Teatru MMŁ)