Germanizacja dzieci polskich w latach II wojny światowej

Tytuł: Germanizacja dzieci polskich w latach II wojny światowej
7 grudnia - 31 grudnia 2012

Wystawa przygotowana przez pracowników Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Łodzi – dr. Tomasza Toborka i Artura Ossowskiego
Projekt plastyczny: Milena Romanowska

7 grudnia 2012 roku w Galerii w biegu w Muzeum Miasta Łodzi można oglądać wystawę czasową Germanizacja dzieci polskich w latach II wojny światowej, przygotowaną przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi w ramach obchodów 70. rocznicy utworzenia przez Niemców Obozu dla Dzieci Polskich przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Od grudnia 1942 r. do stycznia 1945 r. przez to miejsce przeszło około 15 tys. dzieci, w wieku od lat dwóch do 16. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi we współpracy z  Muzeum Tradycji Niepodległościowych i Muzeum Miasta Łodzi organizują cykl wydarzeń mających na celu przypomnienie tej rocznicy.

Za pomocą archiwalnych fotografii i dokumentów wyeksponowano niemiecką okupację w Łodzi, akcje wysiedleńcze na Zamojszczyźnie oraz indywidualne losy dzieci polskich, które padły ofiarą wynarodowienia. Wystawa przedstawia tragiczny los dzieci polskich w czasie II wojny światowej. Pokazuje tragedię jednostki, narodu, dziecka – efekt celowej polityki okupanta, który zmierzał do eksterminacji narodów „niższych” od rasy germańskiej.

W Łodzi, która po wcieleniu do III Rzeszy otrzymała nazwę Litzmanstadt, władze okupacyjne prowadziły akcję osiedlania Niemców oraz przesiedlania lokalnej ludności polskiej i żydowskiej. Wysiedleńcy trafiali często do prowizorycznych obozów przejściowych i przesiedleńczych, które stawały się ośrodkami rozdziału siły roboczej i wynaradawiania.

Władze nazistowskie tworzyły także specjalne obozy dla dzieci, które oddzielano od rodziców i kierowano do pracy lub poddawano germanizacji. Dzieci spełniające nazistowskie kryteria rasowe przeznaczano do zniemczenia. W zależności od wieku, trafiały do niemieckich rodzin zastępczych, niemieckich szkół ojczyźnianych, do niemieckich rodzin na wsi, do placówek Hitlerjugend (chłopcy) i Bund Deutcher Mädel (dziewczęta) oraz „ludowych ośrodków wychowawczych” w Niemczech oraz ośrodków germanizacji na terenie Kraju Warty.

Po wojnie polskie władze podjęły starania o rewindykację zgermanizowanych dzieci z obszaru Niemiec. Do 1947 r. powróciło do Polski blisko 30 tys. małych Polaków, z 200 tys. germanizowanych w czasie II wojny światowej.

Wykorzystane na wystawie materiały pochodzą ze zbiorów IPN w Warszawie i Łodzi, ze Zrzeszenia Dzieci Polskich Germanizowanych przez Reżim Hitlerowski oraz od osób prywatnych.