Historia Muzeum

Muzeum Miasta Łodzi (dawniej Muzeum Historii Miasta Łodzi) zostało powołane 30 października 1975 roku Zarządzeniem Nr 43/75 Prezydenta Miasta Łodzi. Pomysłodawcą otworzenia w mieście muzeum historycznego był ówczesny Konserwator Zabytów Miasta Antoni Szram (został on pierwszym dyrektorem nowo powstałej instytucji). Początkowo instytucja zlokalizowana miała być w ratuszu, w którym mieści się Archiwum Państwowe oraz w kamienicy przy pl. Wolności 2, ostatecznie jednak Muzeum Miasta Łodzi na swoją siedzibę przyjęło wnętrza dawnej rezydencji przemysłowca Izraela K. Poznańskiego przy ulicy Ogrodowej 15.

W Łodzi wielokrotnie podejmowano starania wokół stworzenia muzeum historycznego, kolekcjonującego „lodziana”. Kontrargumentem było istnienie już w mieście muzeów specjalistycznych typu historycznego (Muzeum Sztuki, Muzeum Archeologiczno-Etnograficznego, Muzeum Włókiennictwa, Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego – obecnie Muzeum Tradycji Niepodległościowych), które w ramach swojej specjalizacji zajmowały się wycinkowo historią i sztuką Łodzi. Program kształtującego się Muzeum zakładał wytyczenie nowego zakresu działalności obejmującego badania nie tylko nad historią, ale również nad kulturą tego miasta (dawną i współczesną). Miało to wypełnić lukę występującą w muzealnictwie łódzkim. Gromadzenie pamiątek i „lodzianów” dotyczyło więc szczególnie takich dziedzin jak: muzealia z zakresu filmu, teatru, literatury, prasy, muzyki, architektury i urbanistyki oraz kultury materialnej. Ważnym celem było również stworzenie placówki odnoszącej się do współczesności i otwartej na publiczność. Założenia te wciąż pozostają aktualne.

Pierwszą wystawą inaugurującą działalność Muzeum, była wystawa zatytułowana Ulica Piotrkowska - poświęcona architekturze i wnętrzom zespołu urbanistycznego głównej arterii miasta. Prezentowanym wystawom często towarzyszyły artystyczne wydarzenia (koncerty, recitale, spektakle czy happeningi), będące pewną prowokacją i komentarzem do ówczesnej rzeczywistości. Inspirowały one ponadto środowisko artystyczne do wspólnego działania.

W Pałacu zrealizowano wówczas wiele programów dla potrzeb Łódzkiego Ośrodka Telewizji Polskiej, nakręcono wiele filmów i sztuk teatralnych (m.in. „Ziemia Obiecana”, „Kariera Nikosia Dyzmy”, „Rzeczpospolita babska”). Współpraca ta miała swoje wyraźne odbicie w powołaniu początkowo Oddziału, a później samodzielnego Muzeum Kinematografii.

Realizując różnorodne przedsięwzięcia (koncerty, spotkania literackie, ogólnopolskie sesje naukowe będące wynikiem współpracy z łódzkimi szkołami wyższymi i instytucjami kultury), pracownicy nie ustawali w wysiłkach pozyskiwania zbiorów. Znakomitym tego dowodem było przekazanie do Muzeum pamiątek po Arturze Rubinsteinie przez wdowę po pianiście – panią Anielę Młynarską–Rubinstein. W 1984 roku wystawa czasowa darów po wielkim artyście wraz z towarzyszącymi jej imprezami została nagrodzona przez Ministra Kultury i Sztuki jako najciekawsze wydarzenie muzealne roku. Jednocześnie wystawa inaugurowała przyszłą Galerię Muzyki im. Artura Rubinsteina.

W 1979 roku została otwarta pierwsza wystawa stała Z dziejów Łodzi. Ilustrowała ona rozwój przemysłowy Łodzi i jej architekturę, mecenat artystyczny fabrykantów łódzkich, obyczaje i kulturę mieszkańców miasta. Jedenaście sekwencji tematycznych składało się na całość ekspozycji, która zaprezentowana została w odrestaurowanych, reprezentacyjnych wnętrzach pałacu. Ich wystrój i dawne wyposażenie dopasowane zostały do dawnego przeznaczenia pałacowych pomieszczeń.

Za tę wystawę Muzeum otrzymało nagrodę zespołową Ministra Kultury i Sztuki w Ogólnopolskim Konkursie na Najciekawsze Wydarzenie Muzealne Roku.

W 1989 roku powołana została specjalna komórka – Impresariat, czyli Dział Organizacji Imprez, która miała odpowiadać za organizację koncertów, recitali, spektakli teatralnych i innych wydarzeń artystycznych. Działalność Impresariatu wpisała się w życie kulturalne naszego miasta. Dzięki staraniom pracowników działu w Sali Lustrzanej wystąpiło wielu wybitnych artystów; zarówno znanych z estrady (m.in. Wojciech Młynarski, Tomasz Stańko, Leszek Możdżer, Lora Szafran, Włodzimierz Korcz, Alicja Majewska), jak i z teatru (Janusz Gajos). Do zadań Impresariatu należeć również miała organizacja i realizacja tzw. imprez zleconych, dzięki którym Muzeum mogło zdobywać dodatkowe środki na swoją statutową działalność.

Szerokie spektrum działań podejmowanych przez Muzeum Miasta Łodzi na przestrzeni lat spowodowało wyodrębnienie się trzech oddziałów. W 1982 roku zostało otwarte Muzeum Sportu i Turystyki mające wówczas swoją siedzibę w Hali Sportowej przy ul. Skorupki 21 (dziś mieszczące się w kamienicy na pl. Wolności 2). Oddział Kultur i Tradycji Wyznaniowych mieszczący się na początku swojego istnienia w kamienicy przy placu Wolności 2 (dziś w Pałacu Poznańskich) powołany został oficjalnie w sierpniu 2009 roku, jednak jego początki sięgają wiosny 2006 i związane są z otwarciem samodzielnej wystawy „Łodź katolicka – Kościół na tle dziejów miasta”. Najmłodszym oddziałem jest Muzeum Kanału „Dętka”, które powstało w 2008 roku i mieści się w zabytkowym zbiorniku wodnym znajdującym się pod Placem Wolności.