Medal Marii Kwaśniewskiej z 1936 roku

Brązowy medal Marii Kwaśniewskiej z letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 r.
Sygnatura: MSiT/N-109
Czas powstania: 1936 r.
Technika: odlew
Materiał: brąz - stop miedzi, cyny i cynku
Wymiary: średnica: 55 mm, grubość: 3 m
Autor projektu: Giuseppe Cassioli
Miejsce wykonania: odlewnia Bernhard H. Mayer z Pforzheim w Badenii-Wirtenbergii
Stan zachowania: bardzo dobry (brak pudełka na medal)

Maria Kwaśniewska była jedyną medalistką olimpijską z Łodzi w okresie międzywojennym. Podczas Igrzysk w Berlinie w 1936 r. zdobyła brązowy medal w rzucie oszczepem.

Maria Kwaśniewska urodziła się 15 sierpnia 1913 r. w Łodzi. Sportem zainteresował się jako 14-letnia uczennica prywatnego gimnazjum Romany Sobolewskiej-Konopczyńskiej. Wpływ na to miał  jej nauczyciel wychowania fizycznego, Ludwik Szumlewski.  Był on nie tylko nauczycielem w gimnazjum w latach 1921-1934, ale także wieloletnim prezesem Łódzkiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki. W historii naszego miasta zapisał się również jako znakomity radiowiec, wieloletni pracownik Rozgłośni Łódzkiej Polskiego Radia.

Łodzianka początkowo uprawiała siatkówkę i koszykówkę. Przez krótki czas w 1927 r. trenowała w Harcerskim Klubie Sportowym. Jednak pod koniec 1927 r. zaczęła uprawiać, po namowach starszego brata Eugeniusza Kwaśniewskiego, lekkoatletykę w Łódzkim Klubie Sportowym.

Maria Kwaśniewska bardzo szybko zaczęła odnosić sukcesy w „królowej sportu”. Już w 1930 r. zdobyła swoje pierwsze mistrzostwo Polski – w skoku w dal. Przez cały okres lat 30. XX w. zdobywała medale mistrzostw Polski w różnych konkurencjach lekkoatletycznych: rzucie oszczepem, skoku w dal, skoku wzwyż, trójboju i pięcioboju. W sumie 13 razy została mistrzynią Polski i 10 razy ustanowiła rekord Polski (w rzucie oszczepem, trójboju i pięcioboju). W 1936 r. zdobyła podczas XI. letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie brązowy medal olimpijski w rzucie oszczepem. Wynik Marii Kwaśniewskiej z Igrzysk to 41,80 m.

^{Na zdjęciu moment dekoracji medalem}

Po starcie trzy olimpijskie medalistki zaproszone zostały do loży przez Adolfa Hitlera. „Po latach nie lubiła o tym rozmawiać, choć każdy dziennikarz pytał o Hitlera. «Wolała wspominać Berlin z czasów olimpiady, opowiadała o przygnębiającym wrażeniu, jakie miasto na niej zrobiło. Potęga budującej się rzeszy przytłaczała (...). A to, co wkładano w jej usta i co żyło w mediach swoim życiem, myślę o rzekomej rozmowie z Hitlerem na temat jego niskiego wzrostu, nie było prawdą»”
[Maria Sondej, Maria Kwaśniewska. Chluba sportowej Łodzi, „Kronika Miasta Łodzi” nr 1, 2013, s.70].

Bezpośrednio po berlińskiej olimpiadzie Kwaśniewska została rekordzistką świata w rzucie oszczepem oburącz. W 1937 r. ponownie pobiła rekord świata w tej konkurencji. Jej rekord życiowy w rzucie oszczepem - 44,30 m był przez 15 lat rekordem Polski.

Maria Kwaśniewska wspólnie z koleżankami z ŁKS-u trenowała również gry zespołowe: hazenę i koszykówkę. Jako zawodniczka klubu została mistrzynią Polski w hazenie w 1932 i 1933 r., była członkinią kadry Polski w koszykówce.

Po wyjeździe do Warszawy w 1939 r. reprezentowała krótko barwy miejscowego AZS-u. Podczas wojny zaangażowana była w ruch oporu: „(...) pracowała w restauracji Pod Kogutem przy ul. Jasnej w Warszawie, zwanej «gospodą sportowców». Była kelnerką, razem z Jadwigą Jędrzejowską, Januszem Kusocińskim i Ignacym Tłoczyńskim, świetnym tenisistą. Wszyscy konspirowali, brali czynny udział w ruchu oporu. Maria  bardzo przeżyła aresztowanie «Kusego» w czerwcu 1940 roku i rozstrzelanie go przez Niemców  w Palmirach. Znana jest także inna działalność okupacyjna Marii Kwaśniewskiej. Jej mieszkanie w Podkowie Leśnej stało się przystanią dla bezdomnych i głodujących Polaków oraz Żydów, a także dla sporem grupy ludzi, których pani Maria wyprowadziła z obozu przejściowego dla ludności cywilnej w Pruszkowie” [Maria Sondej, Maria Kwaśniewska. Chluba sportowej Łodzi, „Kronika Miasta Łodzi” nr 1, 2013, s. 71] - w sumie około 200 osób. Dzięki zdjęciu z Hitlerem.

Kontynuowała karierę sportową bezpośrednio po zakończeniu wojny jako zawodniczka Dziewiarskiego Klubu Sportowego Łódź. W 1946 r. zajęła szóste miejsce w rzucie oszczepem i siódme w pchnięciu kulą podczas mistrzostw Europy w Oslo. Po zakończeniu kariery sportowej była aktywną działaczką Polskiego i Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. W 1978 r. za zasługi dla ruchu olimpijskiego została nagrodzona - jako pierwsza Polka - Brązowym Orderem Medalu Olimpijskiego. Dwadzieścia lat później otrzymała Złoty Order Medalu Olimpijskiego.

Przez cały okres po 1945 r. była blisko związana z Łodzią. W latach 80. XX w. brała udział w tworzenia Muzeum Sportu i Turystyki – Oddziału Muzeum Miasta Łodzi. Przekazała nam swoje trofea i sportowe pamiątki.

Medal olimpijski Marii Kwaśniewskiej z letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie - medal okrągły. Na awersie medalu z lewej strony znajduje się  wizerunek siedzącej greckiej bogini zwycięstwa Nike trzymającej w podniesionej prawej ręce wieniec laurowy (koronę zwycięzcy zawodów), a w lewej gałązkę palmową. Z lewej strony bogini znajduje się amfora ze sceną zapasów, na prawo od niej amfiteatr. Przy  przedstawieniu amfiteatru użyty został wizerunek rzymskiego Colosseum, a nie związanego ze starożytną Grecją ateńskiego Partenonu. Poniżej amfiteatru widoczne przedstawienie Centaura. Z prawej strony medalu – nad amfiteatrem, napis podzielony na cztery wersy: XI./ OLYMPIADE/ BERLIN/ 1936. Na rewersie medalu umieszczona jest grupa zawodników w amfiteatrze unoszących na ramionach zwycięzcę w gałązce oliwnej na głowie. Prawą ręką pozdrawia on uczestników igrzysk, w lewej trzyma gałązkę palmową. Na okręgu medalu punca z sygnaturą producenta: B.H. MAYER PFORZHEIM

Autorem projektu medalu olimpijskiego z Igrzysk Olimpijskich w Berlinie jest włoski malarz i rzeźbiarz z Florencji Giuseppe Cassioli. Jego propozycja awersu i rewersu medalu została wybrana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski w wyniku konkursu ogłoszonego w 1923 r.

Medale olimpijskie według projektu Cassioliego przyznawane były podczas igrzysk olimpijskich w latach 1928-1968. Od letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 r. na medalach zachowano wygląd awersu zgodny z projektem Cassioliego, natomiast za wygląd rewersu odpowiadali organizatorzy poszczególnych igrzysk.

Odejście od projektu awersu medalu olimpijskiego Giuseppe Cassioliego nastąpiło pod koniec lat 90. XX w. Związane to było z krytyką wykorzystania przez włoskiego rzeźbiarza na awersie medalu rzymskiego Colosseum, a nie, chociażby, ateńskiego Partenonu – co ukazywałoby związki łączące starożytne i nowożytne igrzyska olimpijskie. Obecnie na medalach olimpijskich wykorzystywany jest projekt awersu autorstwa Eleny Votsi z 2003 r. – z wizerunkiem bogini Nike i Partenonu, projekt rewersu pozostaje do dyspozycji miasta organizatora igrzysk.

Bibliografia:

Bogusz Andrzej, Łódź olimpijska, Łódź 2006.
Glica Sebastian, Opowieść o łódzkim sporcie, Łódź 2013
Sondej Maria, Maria Kwaśniewska. Chluba sportowej Łodzi, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 1, 2013, s. 67-75.
Tuszyński Bogdan, Polscy olimpijczycy XX wieku (1924-2002). A-M, Warszawa 2004, s. 463-464.
https://prussport.wordpress.com/2012/07/16/medale-olimpijskie/ [dostęp: 12.08.015]
http://www.olympic.org/olympic-medals-history [dostęp: 12.08.2015]

Opracował: Sebastian Glica, Oddział Sportu i Turystyki Muzeum Miasta Łodzi